Druga wersja najbardziej prawdopodobna, to wiąże nazwę wsi z istnieniem bardzo rozległych obszarów leśnych, porośniętych bukami, czyli buczyn. Pierwsza historyczna wzmianka o Zbuczynie  występuje w 1418 r. w dokumencie wystawionym w Lublinie przez biskupa krakowskiego Wojciecha Jastrzębca. W dokumencie znajdujemy zapis o powtórnej erekcji tej parafii, co skłania badaczy do postawienia tezy o jeszcze starszej historii Zbuczyna. Na mocy tego dokumentu zostały rozgraniczone tereny podległe parafii Łuków oraz na życzenie króla nowoerygowanej od 9 lipca 1418 r. parafii Zbuczyn. Fundatorem pierwszego kościoła pod wezwaniem św. Stanisława Biskupa Krakowskiego został Władysław Jagiełło. Funkcję plebana w Zbuczynie sprawował Rosław. Władysław Jagiełło nadał Rosławowi i kościołowi w Zbuczynie 2 łany z niwami w 3 polach, 2 karczmy, 4 zagrody, zezwolił na wykopanie stawu na rzece Dębowicy oraz wolny przemiał w młynach królewskich  w Zbuczynie i Wiśniewie. W XV w. Zbuczyn stał się wsią królewską, która przetrwała urzędowo jako królewszczyzna do 1818 r. Do utworzonej w XV w. parafii zbuczyńskiej weszły nowopowstałe wsie położone za lasem Tłuściec: Krzesk, Pruszyn, Zbuczyn, Golice. Następnie starosta łukowski Paweł ze Szczekocin w 1459 r. zastawił Zbuczyn Janowi z Łańcuchowa podkomorzemu lubelskiemu. Z uwagi na przynależność parafii zbuczyńskiej do diecezji krakowskiej biskup Zbigniew Oleśnicki w 1448 r. przejął dla stołu biskupiego dziesięcinę snopkową z ról kmiecych. Kolejnym etapem w historii Zbuczyna była zgoda plebana Macieja na erygowanie parafii w Pruszynie. W 1430 r. doszło do zawarcia umowy w sądzie ziemskim łukowskim pomiędzy Janem Pruszyńskim a Maciejem plebanem zbuczyńskim. Jednak formalnie dopiero w 1471 r. biskup Jan Lutkowic dokonał erekcji parafii pruszyńskiej. W źródłach mamy ciekawy zapis dotyczący rozstrzygania sporów na terenie Zbuczyna, kiedy to pod zapisaną datą 1472 Jan Rola z Grodziska poręczył za szlachcica Stanisława - wójta ze Zbuczyna, którego obwiniał Paweł ze Szczekocin - starosta łukowski, jakoby zabrał kupcom wóz z dwoma końmi i rzeczami. Już w czasach panowania Władysława Jagiełły Zbuczyn stanowił ważny ośrodek komunikacyjny, przez Zbuczyn biegła w 1430 r. jedna z dróg na trasie północ-południe, tzw. Cielemęcka, która prowadziła przez Łuków-Zbuczyn-Cielemęcz-Pruszyn-Węgrów. Na przełomie XIV/XV w. administracyjnie ten obszar należał jako północna część Ziemi Łukowskiej do kasztelani w Łukowie, parafii w Łukowie i diecezji krakowskiej. Obszar, o którym mówimy w XIV w. stanowił pogranicze, należał do szczególnie niebezpiecznych, często najeżdżanych przez plemiona Prusów, Jadźwingów, potem Litwinów, Tatarów i Rusinów. Najazdy obcych sprawiły, że teren był słabo zaludniony. Szczególnie dotkliwe dla tego terenu były najazdy jaćwieskie w XIII w., które dopiero zatrzymał w 1278 r. książę Leszek Czarny zadając klęskę plemionom jaćwieskim w bitwie pod Łukowem lub Zalesiem. Z walkami jaćwieskimi wiąże się powstanie osady Ługi koło Zbuczyna, które te tereny otrzymał rycerz Wysk od Leszka Czarnego w 1281 r. za zasługi na polu walki. Pewne uspokojenie w XV w. sprawiło, że ten teren był zasiedlany przez prawdopodobnie osadnictwo małopolskie.
W okresie panowania Zygmunta Starego Zbuczyn od 1522 r. stał się własnością starosty łukowskiego jako siedziba starostwa niegrodowego. W XVI w. Zbuczyn jest wymieniany jako miasto, m.in. na mapie Wacława Grodeckiego wydanej w Bazylei, w 1562 r. Funkcję wójta w 1580 r. sprawował Piotr Kosierski-sługa starościński, który płacił od 12 włók z dziesięciną 12 florenów.
W 1519 r. funkcję plebana w Zbuczynie sprawował Maciej Taraskowski, natomiast po jego śmierci lub rezygnacji zgodę królewską na objęcie funkcji plebana miał otrzymać Paweł Krasowski-prepozyta Kościoła Wszystkich Świętych w Krakowie, pleban łukowski i notariusz królewski.
Drugi drewniany kościół w Zbuczynie został wybudowany w 1589 r., który został poświęcony przez biskupa Deodatusa Nessefowicza. Trzeci kościół również drewniany został wybudowany w 1738 r. przez Tomasza Sufczyńskiego – kasztelana lubelskiego, któremu przyznano dożywotnio „Capitaneatus Zbuczyński”. Pomocy kasztelanowi lubelskiemu udzielił ks. Jan Chrzanowski – kanonik katedralny krakowski. Przy kościele znajdowała się szkółka, przytułek dla ubogich i starców. Pewien kryzys kościół w Zbuczynie przeżywał w okresie reformacji, kiedy przez pewien okres posługę pełnił duchowny bez święceń. Warto podkreślić, że trzech proboszczów z parafii Zbuczyn dostąpiło godności biskupiej. Byli to: Nessefowicz, Jan Dłużniewski-był plebanem w 1673 r.  i Cieciszewski, późniejszy Metropolita w Imperium Rosyjskim.
Poza pracą na roli, handlem i rzemiosłem mieszkańcy Zbuczyna studiowali na wyższej uczelni założonej jeszcze przez króla Kazimierza Wielkiego. W spisie studentów Uniwersytetu Krakowskiego/Akademii Krakowskiej widnieje nazwisko żaka Grzegorza syna Wawrzyńca ze Zbuczyna, który został zapisany w poczet studentów tej uczelni w 1500 r. Również w Zbuczynie przy szkółce parafialnej zatrudniony był nauczyciel, który za swoją pracę pobierał dziesięcinę z ról folwarcznych, sołtysich i od kmieci plebana w Zbuczynie.
Położenie Zbuczyna na pograniczu litewsko-polskim przyczyniło się do ożywienia kontaktów z Litwinami. Z danych źródłowych wynika, że w 1552 r. Zbuczyn zamieszkiwało 41 osadników i aż 10 karczmarzy, którzy również zajmowali się uprawą roli. Bardzo precyzyjny podział graniczny między Polską a Litwą pokazuje mapa z 1555 r., gdzie Zbuczyn zapisany jako Sebiczin z przepływającą rzeką Żytnią (tak w przeszłości nazywano Zbuczynkę)  pozostał po stronie polskiej.
Wiek XVII zapisał się w dziejach I Rzeczypospolitej i Zbuczyna jako okres burzliwy. Polacy toczyli walki na kilku frontach: ze Szwecją, Moskwą, najazdy kozaków Chmielnickiego, czy najazd księcia Siedmiogrodu Rakoczego i Brandenburczyków, to tylko niektóre aspekty w historii naszego regionu. W 1659 r. tereny te zostały bardzo zniszczone przez wojska litewskie, szwedzkie i Rakoczego. W celu podjęcia polskiej kontrofensywy przeciwko Rosji, w 1660 r. została ściągnięta z Danii na Podlasie dywizja hetmana Stefana Czarnieckiego. Z opisów pamiętnikarza Jana Chryzostoma Paska, który służył w dywizji Stefana Czarnieckiego w Danii wynika że, zdyscyplinowane zachowanie się żołnierzy Czarnieckiego w regionie wzbudziło sympatię wśród ludności miejscowej. Chorągwi Paska wyznaczono miasteczko Siedlce, a na przystawstwo trzy parafie szlachty, wszystko ubogiej. Żołnierzy jak wspomina Pasek gościnnie przyjęła drobna szlachta ze Zbuczyna i okolic. Z uwagi, że Zbuczyn był miasteczkiem doszło do wzrostu znaczenia miejscowości w regionie za sprawą  dzierżawcy J. Zalewskiego, który w 1658 r. uzyskał od króla Jana Kazimierza przywilej ustanawiający targi niedzielne, z przyznaniem dzierżawcy płynących z nich dochodów. Targi co tydzień przyciągały z okolicznych miejscowości gospodarzy i rzemieślników. Stopniowa degradacja miejscowości nastąpiła za panowania Augusta III Sasa, który na mocy decyzji z 11 października 1750 r. ustanowił Zbuczyn ponownie wsią. Od 1769 r. dobra zbuczyńskie  znalazły się w posiadaniu kasztelana liwskiego Ignacego Cieszkowskiego-herbu Nowina, który starostwo zbuczyńskie odstąpił synowi Krzysztofowi. Od 1777 r. Krzysztof Cieszkowski został starostą zbuczyńskim. Na sejmie 1773-1774 na mocy Konstytucji Koronnej za zasługi otrzymał w posiadanie emfiteutyczne Zbuczyn chorąży liwski Zieliński.
Duże zasługi w propagowaniu polskiego piśmiennictwa epoki Oświecenia położył  Kazimierz Chromiński, urodzony w 1759 r. we wsi Chromna obecnie gm. Zbuczyn. Po ukończeniu szkoły w Warszawie, podjął pracę w Bibliotece Załuskich nad Słownikiem pisarzy polskich. W późniejszych latach pracował jako nauczyciel w liceum wilieńskim. Przed śmiercią Chromiński cały swój majątek zapisał w testamencie na cele dobroczynne, a księgozbiór liczący ok. 3 000 tomów przekazał Bibliotece Publicznej w Warszawie.
W momencie zagrożenia bytu niepodległości Rzeczypospolitej w XVIII w., mieszkańcy Zbuczyna zapisali kartę patriotyzmu biorąc udział w walce o niepodległość w okresie insurekcji kościuszkowskiej (1794 r.). Zbuczyn stanowił ważne ogniowo w obronie Warszawy i Podlasia przed armią rosyjską. Tu znajdował się sztab dywizji gen. Karola Sierakowskiego, którego zadaniem była osłona Warszawy przed korpusem rosyjskim  gen. Wilhelma Derfeldena. 8 lipca 1794 r. do sztabu gen. Sierakowskiego w Zbuczynie  przybył gen. Jan Nepomucen Horain, z którym gen. Sierakowski omówił całokształt obrony prawego brzegu Wisły.
Po upadku Rzeczypospolitej w 1795 r. Zbuczyn wraz z regionem znalazł się pod zaborem austriackim, w granicach tzw. Nowej Galicji. Administracyjnie wchodził do cyrkułu siedleckiego. W wyniku wojny francusko-polsko-austriackiej 1809 r. Zbuczyn wraz z Nową Galicją znalazł się w granicach Księstwa Warszawskiego, wchodząc administracyjnie od 1810 r. do departamentu siedleckiego. Po klęsce Napoleona pod Moskwą w 1812 r., Zbuczyn znalazł się pod panowaniem cara rosyjskiego. Z uwagi na położenie Zbuczyna przy głównym trakcie Warszawa-Brześć Litewski została pobudowana poczta konna. Wg. niektórych źródeł przez Zbuczyn miał przejeżdżać na obrady Kongresu Wiedeńskiego car Aleksander I, któremu na poczcie konnej zmieniono konie u karety. W 1818 r. Rosjanie utworzyli majorat rządowy, czyli majątek dziedziczny bez prawa jego odstąpienia i obciążania go długami. Następnie dobra zbuczyńskie otrzymał w 1844 r. za zasługi wojenne, prawdopodobnie za udział w tłumieniu Powstania Listopadowego płk Aleksy Milenikow - dowódca pułku huzarów króla hanowerskiego. Majątkiem tym władały dwa pokolenia Mielnikowów, ostatni z nich Mikołaj Mielnikow otrzymał Zbuczyn w 1909 r. Po wybuchu pierwszej wojny światowej, w momencie ofensywy armii niemieckiej, uciekł na wschód w sierpniu 1915 r.
Aktywną działalność niepodległościową mieszkańcy Zbuczyna zapisali w trakcie Powstania Styczniowego 1863 r. W tym miejscu warto podkreślić o znaczącej roli Zbuczyna jako ośrodka dowódczego i politycznego na południowym Podlasiu. Aktywnym konspiratorem był szlachcic Edward Lisikiewicz - mieszkaniec Zbuczyna, już w 1861 r. jako członek Towarzystwa Rolniczego, związany z ruchem „Czerwonych”, tworzył zawiązki konspiracyjne. Również ze Zbuczyna wywodzi swój rodowód (ur. w 1827 r.) późniejszy naczelnik cywilny powiatu siedleckiego w okresie działania Rządu Narodowego Jan Matliński „Janko Sokół”.  Jan Matliński (ożeniony z Matyldą Lisikiewicz) na terenie Zbuczyna, wspólnie ze swoim szwagrem Edwardem Lisikiewiczem, organizował oddział powstańczy, który miał udzielić pomocy płk. Walentemu Lewnadowskiemu w ataku na Siedlce. W jego domu mieścił się punkt łączności, natomiast matka zajmowała się dystrybucją poczty powstańczej. W wyniku wzięcia do niewoli płk. Lewnadowskiego, dowództwo nad oddziałem przejął Jan Matliński, m.in. stał się faktycznym dowódcą oddziałów powstańczych liczących ok. 3000 ludzi w słynnej bitwie pod Węgrowem, w lutym 1863 r. Kolejny mieszkaniec Zbuczyna, który zapisał kartę historii walki w okresie Powstania Styczniowego to Adam Lisikiewicz-brat Edwarda, który został potem mianowany cywilnym naczelnikiem powiatu siedleckiego. Pod koniec czerwca 1863 r. w jego mieszkaniu doszło do spotkania gen. Michała Heydenreicha-Kruka-d-cy I Korpusu Podlasko-Lubelskiego z Adamem Lisikiewiczem. Omawiano sytuację polityczno-militarną powstania oraz dalsze działania partii powstańczych na Podlasiu i Lubelszczyźnie. Na marginesie wspomnę, że swój udział w zrywie niepodległościowym 1863 r. zapisali również zbuczyńscy księża, m.in. wikary ks. Michał Żółtowski mianowany naczelnikiem okręgu Siedlce, zorganizował z miejscowej ludności oddział, który pod jego dowództwem wziął udział w ataku na Stok Lacki. Zginął w bitwie z wojskiem rosyjskim pod Majdanem Spockim  (na Lubelszczyźnie) 17 kwietnia 1863 r.
Za swój udział i zaangażowanie mieszkańców Zbuczyna w walkę o niepodległość, powstańcy zapłacili wysoką cenę, m.in. Adam Lisikiewicz - jako naczelnik cywilny Rządu Narodowego w okresie powstania, który się ujawnił, otrzymał karę 6 lat pracy w fabrykach ważenia soli i hutach na dalekiej Syberii, Józef Wolnik vel Wolanin-chłop ze Zbuczyna, który walczył w oddziale żandarmerii powstańczej, otrzymał karę 10 lat katorgi na północy Syberii czy Stanisław Mołażewski-dymisjonowany oficer ze Zbuczyna, w trakcie powstania przewoził broń dla oddziałów powstańczych, otrzymał karę osiedlenia się i zamieszkania na Syberii bez prawa powrotu do Polski. Przez Zbuczyn prowadziła droga powstańców i osób, które za pomoc w powstaniu, zostały skazane przez sądy carskie na katorgę. Jak pisze w swoich wspomnieniach pisarka Wanda Grochowska z Plewek, poczta konna w Zbuczynie była ostatnim postojem skazanych na „Sybir”. Tam po raz ostatni mieli prawo się pożegnać z rodziną i bliskimi. Poczta konna funkcjonowała w Zbuczynie do 1872 r., a więc do momentu uruchomienia kolei warszawsko-brzeskiej. Ostatnim poczytlionem zbuczyńskim był Wawrzyniec Baszkiewicz, który zmarł w 1930 r., w wieku 90 lat.
Za udział zbuczyńskiego wikarego w powstaniu Rosjanie w 1866 r. skonfiskowali 160 ha ziemi parafialnej. Na tej ziemi, rozparcelowanej potem wśród chłopów-włościan, powstał tzw. Zbuczyn Poduchowne lub inaczej zwana „Księżyzna”.
Ważnym momentem w kształtowaniu świadomości narodowej mieszkańców Zbuczyna w okresie zaborów było otwarcie w 1837 r. szkoły parafialnej, do której uczęszczało w 1846 r. 36 uczniów i 12 uczennic. Pod koniec lat 90-tych XIX w. w Zbuczynie powstało tajne kółko oświatowe, założone z ramienia Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego. Kółko skupiało 10 osób i było prowadzone przez organistę Wacława Zbiecia.
Od roku 1885 Zbuczyn stanowił siedzibę władz gminy. W okresie nasilonej rusyfikacji, w celu uświadomienia mieszkańców gm. Zbuczyn powołano do życia  Gminę Narodową, na której czele stanął ówczesny wójt Władysław Wolanin. Na zabrania Gminy przyjeżdżali często delegaci z Siedlec, przywożąc ze sobą prasę o proweniencji narodowej, np. „Polaka”. Ważnym wydarzeniem dla historii kościoła i parafii zbuczyńskiej było mianowanie w 1863 r. proboszczem ks. Nikodema Józefa Nałęcza Małachowskiego, który rządził parafią do 1919 r. Dzięki umiejętnie prowadzonej postawie wobec zaborcy i poparciu Eustachego Wójcikowskiego-właściciela dóbr w Tchórzewie, zostały zwrócone 4 morgi gruntu. Wykorzystano je pod budowę nowego, murowanego kościoła. Budowę rozpoczęto w 1880 r. Nowo wybudowany kościół w stylu neobarokowo-toskańskim konsekrował w 1906 r. biskup Franciszek Jaczewski. Autorem obrazów w kościele jest Józef Buchbinder- młody malarz pochodzenia żydowskiego z Mordów, który odbył studia we Włoszech. Jak na owe czasy parafia Zbuczyn była ogromna. W 1860 r. liczyła 69 wiosek i 7000 wiernych. Potem z tej rozległej parafii utworzono szereg innych parafii: Krzesk-1905 r., a w okresie międzywojennym Radzików, Radomyśl i Wiśniew.
Aktywizacja społeczności zbuczyńskiej w walce o narodowy język, nastąpiła w okresie wojny rosyjsko-japońskiej 1904 r. i wieści o klęsce armii rosyjskiej. Aktywnie w działania konspiracyjne na terenie Zbuczyna włączyli się: Władysław Wolanin, Aleksander Stokowski, Hipolit Nowakowski. Mieszkańcy Zbuczyna domagali się przywrócenia języka polskiego w urzędzie i szkole. W marcu 1905 r. z inicjatywy Wacława Zbiecia, Władysława Wolanina oraz ówczesnego dzierżawcy majątku Zbuczyn Hipolita Nowakowskiego zorganizowano wiec, który zgromadził ok. 2000 osób. Na wiecu domagano się autonomii dla Królestwa, wprowadzenia języka polskiego do urzędów oraz wolności słowa. Następnego dnia organizatorów wiecu aresztowała policja carska.
W momencie wybuchu wojny latem 1914 r. oraz trwania działań wojennych do Zbuczyna przybył Stefan Pióro „Sęp”, który postanowił założyć placówkę zakonspirowanej Polskiej Organizacji Wojskowej podporządkowanej Józefowi Piłsudskiemu. W skład założycielskiego komitetu weszli: Franciszek Tarkowski, Aleksander Wierzejski, Bolesław Dziewulski i Piotr Wierzejski. Poza działalnością stricte wojskową, członkowie POW poruszali problemy społeczno-polityczne, prowadzili działalność kulturalną na wsi, organizując zabawy taneczne, wspólne śpiewanie pieśni patriotycznych czy uroczyste obchody świąt patriotycznych, np. Konstytucji 3 maja. Poza konspiracyjną POW na terenie Zbuczyna istniała legalnie działająca Ochotnicza Straż Ogniowa (1916 r.) i koło Młodzieży Wiejskiej.
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w listopadzie 1918 r. Zbuczyn administracyjnie należał do województwa lubelskiego, powiatu siedleckiego i był siedzibą władz gminy. W 1919 r. majątek należący do zbiegłego Mielnikowa został przejęty przez Skarb Państwa (Okręgowy Urząd Ziemski w Lublinie), następnie rozparcelowany jako pierwszy w niepodległej Polsce, m.in. z państwowego majątku Zbuczyn działkę o powierzchni ponad 6 ha nabył w 1922 r. Aleksander Wierzejski. Tak wyłonił się Zbuczyn Parcele. W okresie międzywojennym w Zbuczynie istniały następujące sołectwa: Zbuczyn Kolonia, Zbuczyn Parcele i Zbuczyn Księżyzna.  W wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. w rejonie Zbuczyna nie było większej potyczki. Natomiast wejście Armii Czerwonej do Zbuczyna odcisnęło swoje piętno. Bolszewicy zarekwirowali furmanki Feliksa Markiewicza i Bolesława Baszkiewicza. Wielu mieszkańców ochotniczo wstąpiło w szeregi armii walcząc z nawałą bolszewicką, dając przykład odwagi i postawy patriotycznej. Za swoje poświęcenie w obronie ojczyzny w 1920 r. otrzymali medale „Za wojnę 1920 r.”, m.in. Stanisław Sieczkiewicz, Aleksander Wierzejski, Franciszek Zbucki i inni.  Jedynie w trakcie pościgu za armią bolszewicką rankiem 18 sierpnia 1920 r. okolice Zbuczyna zajęła II Brygada Piechoty Górskiej, udając się w kierunku Wyczółek. Po podpisaniu pokoju ryskiego 18 marca 1921 r. kończącego wojnę polsko-bolszewicką, nastąpił okres odbudowy po zniszczeniach wojennych. W latach 1919-1939 w Zbuczynie funkcję wójta sprawowali: Władysław Krasuski, Stanisław Barszcz i od 1937 r. do wybuchu II wojny światowej Franciszek Zbucki. Rada Gminy w 1921 r. liczyła 12 radnych, z czego czterech ze Zbuczyna.  W 1921 r. Zbuczyn liczył 116 budynków i 956 mieszkańców. Jeżeli chodzi o strukturę wyznaniową, to mieszkańcy Zbuczyna w ok. 88% deklarowali wyznanie rzymsko-katolickie, w 10,4% mojżeszowe i prawosławne 1,5%. W tym miejscu warto podkreślić, że stosunki między Żydami a Polakami układały się poprawnie. Żydzi należący do Siedleckiej Gminy Żydowskiej posiadali w Zbuczynie drewnianą bożnicę – oddzielne pomieszczenie tuż za starą szkołą, która w okresie okupacji została przez hitlerowców rozebrana. W sumie wg spisu z 1921 r. w Zbuczynie mieszkało 103 osoby wyznania mojżeszowego. W okresie międzywojennym głównym zajęciem mieszkańców Zbuczyna było rolnictwo. Ponadto niewielka część ludności zajmowała się handlem i rzemiosłem. Jeżeli chodzi o geografię polityczną wpływów na terenie gm. Zbuczyn, to dużym poparciem cieszyły się listy ugrupowań narodowych, np. w wyborach 1919 r. endecja uzyskała ponad 90% głosów, PSL „Wyzwolenie” tylko-5,5%. Podobnie przedstawiała się sytuacja w następnych wyborach. Ugrupowania lewicowe miały nikłe poparcie w Zbuczynie i wioskach należących do gm. Zbuczyn. W latach 1918-1939 Zbuczyn stanowił centrum działalności handlowo-gospodarczej gminy. Handlem artykułami spożywczymi, mięsem, zbożem, bydłem oraz prowadzeniem herbaciarni i jadłodajni w 1923 r. zajmowało się 22 osoby, w tym 16 Żydów. Ponadto w Zbuczynie znajdowały się trzy piekarnie, jedną z nich prowadził Icek Puterman, właścicielem masarni była Zofia Cymerman a jadłodajni Icek Węgrowski. Na terenie Zbuczyna istniał od 1911 r. młyn napędzany silnikiem spalinowym Diesel o mocy 20 KM, którego właścicielem w 1921 r. był Józef Biardzki. W tym okresie młyn był zaliczany do zakładu przemysłowego. Już w niepodległej Polsce mieszkańcy Zbuczyna brali aktywny udział w licznych organizacjach społecznych działających w Zbuczynie: Związku Młodzieży Wiejskiej, Katolickim Stowarzyszeniu Młodzieży, Związku Strzeleckim – komendantem był Antoni Jaworski, Polskiej Organizacji Wojskowej, Lidze Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej – funkcję prezesa sprawował ks. Andrzej Emil Olędzki, a od 1935 r. Bronisław Dyszyński.
Zbuczyn był siedzibą Sądu Pokoju, który miał lokum w domu Jana Błońskiego, po likwidacji w 1921 r. lokal został wynajęty na siedzibę posterunku Policji Państwowej. W tym okresie na posterunku pracowało 5 osób. W 1936 r. funkcję komendanta PP pełnił Łukasz Kościelecki.
Mieszkańcy Zbuczyna i okolic nie zapomnieli o udziale w walkach o niepodległość w latach 1914-1920. Wyrazem ich pamięci było postawienie pomnika w murze cmentarza z wyrytym napisem: „Obrońcom Ojczyzny poległym w latach 1914-1920-Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej. Zbuczyn 15 sierpnia 1925 r.”
Kolejnym sprawdzianem postaw patriotycznych dla mieszkańców Zbuczyna stała się agresja III Rzeszy na Polskę 1 września 1939 r.  Na podstawie podpisanego układu Ribbentrop-Mołotow  z 23 sierpnia 1939 r., 17 września Armia Czerwona przekroczyła granicę polsko-radziecką, wkraczając na teren Zbuczyna. Po wejściu do Zbuczyna żołnierze radzieccy dopuścili się grabieży i gwałtów na mieszkańcach, m.in. rozstrzelali kilka osób pochodzenia drobnoszlacheckiego. Po kolejnej umowie radziecko-niemieckiej z 28 września 1939 r., Zbuczyn administracyjnie wszedł w skład Generalnego Gubernatorstwa, dystryktu warszawskiego. W tym trudnym okresie, funkcję wójta w Zbuczynie sprawował Witold Dziewulski z Grodziska. Już od pierwszych dni okupacji hitlerowcy przystąpili do eksterminacji ludności polskiej, m.in. na polu Bolesława Dąbrowskiego Niemcy rozstrzelali 19 polskich żołnierzy. Ofiary poniosła zbuczyńska szkoła, np. 28 czerwca 1942 r. został aresztowany w Siedlcach Jan Łukawski - nauczyciel Szkoły Powszechnej w Zbuczynie, następnie wywieziony do obozu koncentracyjnego w Dębicy i tam zamordowany. Wśród ofiar mordu oficerów polskich w Katyniu znajdują się nazwiska osób, które pracowały na terenie Zbuczyna, np. na mocy decyzji Biura Politycznego WKP(b) z 5 marca 1940 r. został zamordowany przez NKWD w Miednoje posterunkowy PP Julian Zbucki, który pracował w Zbuczynie. Reakcją na politykę okupantów były postawy mieszkańców Zbuczyna, którzy poprzez walkę zbrojną, tworząc konspiracyjne oddziały partyzanckie, nieoddawanie kontyngentów oraz poprzez manifestowanie postawy patriotycznej, np. zamawianie intencji patriotycznych w kościele w Zbuczynie wyrażali swój stosunek. Dla przykładu 8 października 1940 r. Bolesław Radzikowski zamówił w intencji jeńców mszę świętą, czy Chromiński ze Zbuczyna, który zamówił w intencji ojczyzny mszę.
Pierwsze inicjatywy konspiracyjne były podejmowane przez mieszkańców Zbuczyna spontanicznie. Na początku 1940 r. por. Bolesław Prochenka „Lot” zaczął tworzyć struktury Ośrodka V ZWZ Zbuczyn pod kryptonimem „Wierzba”. Jego zastępcą został komendant palcówki Zbuczyn „Zawilec” ppor. Jan Tajchert-nauczyciel wysiedlony z Pomorza, który został zakwaterowany na terenie Zbuczyna. Struktury konspiracyjne ZWZ-AK w początkowym okresie opierały się na nauczycielach, oficerach rezerwy i zawodowych podoficerach WP. Duże zasługi dla rozwoju konspiracji wojskowej na terenie Zbuczyna i okolic położył chor. Jan Gawinkowski „Olszyna”, który został wyznaczony na komendanta placówki Zbuczyn. Po aresztowaniu w czerwcu 1943 r. członków AK przez żandarmerię niemiecką, pozostałych aby uchronić przed aresztowaniem zakwaterowano w obozie leśnym „Byczek”. Żołnierze zakwaterowani w obozie leśnym stanowili zalążek oddziału leśnego pod dowództwem por. Stanisława Hałki „Ryś”. Do większych akcji OL „Ryś” należy wymienić uwolnienie w Zbuczynie w dniu 15 sierpnia 1943 r. ok. 30 osób przeznaczonych na wywózkę, na przymusowe roboty do Niemiec z transportu zorganizowanego przez Arbeitsamt czy zniszczenie linii telefonicznych na trasie Siedlce-Międzyrzec. Poza Armią Krajową na terenie Zbuczyna aktywnie działała siła zbrojna Obozu Narodowego - Narodowa Organizacja Wojskowa i Narodowe Siły Zbrojne. Struktury konspiracji narodowej tworzyli: Julian Radzikowski - przed wojną prezes koła SN w Zbuczynie i małżeństwo Irena i Jerzy Wojtkowscy. Jerzy Wojtkowski był synem Ludwika Wojtkowskiego-aptekarza, który w 1937 r. sprowadził się do Zbuczyna.  Apteka Wojtkowskich w okresie okupacji pełniła rolę punktu kontaktowego i kolportażowego podlaskich narodowców. Jerzy Wojtkowski, pracował w aptece jako laborant, jednocześnie po nawiązaniu kontaktów z mjr. Wiktorem Chylińskim organizował struktury konspiracyjne NSZ na terenie gm. Zbuczyn pod kryptonimem „kompania nr 204”. Na dowódców plutonów zostali wyznaczeni st. sierż. Jan Zdanowski „Żółw” - sołtys ze wsi Borki-Kosy i Tadeusz Ługowski „Krogulec” z Chromnej.  Jerzy Wojtkowski „Drzazga” awansowany do stopnia kapitana - pełnił funkcję dowódcy Akcji Specjalnej w XII KO NSZ „Podlasie”. Poza działalnością konspiracyjną Jerzy Wojtkowski prowadził komplety tajnego nauczania w zakresie gimnazjum ogólnokształcącego i liceum dla młodzieży ze Zbuczyna i okolic.
W działalność konspiracyjną włączyli się zbuczyńscy nauczyciele, m.in. w pracach Powiatowej Komisji Oświaty i Kultury w powiecie siedleckim uczestniczył ze Zbuczyna Stanisław Lalak. Szkoła Powszechna w Zbuczynie w okresie okupacji hitlerowskiej stanowiła ekspozyturę tajnego nauczania na stopniu szkoły średniej. Naukę na tajnych kompletach prowadzili: Honorata Ostrowska,  Mikołaj Wereszczuk i Janina Putkowska.
Po zajęciu Zbuczyna przez Armię Czerwoną latem 1944 r., komuniści przestąpili do tworzenia struktur nowej władzy i likwidacji opozycji antykomunistycznej. Za działalność opozycyjną wobec władzy komunistycznej, kilku z nich zapłaciło cenę najwyższą – własne życie, m.in. w głośnej zbrodni dokonanej przez siedlecki aparat bezpieczeństwa z 12 na 13 kwietnia 1945 r. zostali zamordowani Aleksander Wierzejski - mieszkaniec Zbuczyna Parcele, przed wojną wójt gm. Krzesk-Królwa Niwa, założyciel koła Związku Młodzieży Wiejskiej w Zbuczynie, odznaczony medalem Za udział w wojnie 1918-1921, w okresie okupacji aktywny działacz NSZ. Aresztowany na posterunku MO w Zbuczynie, został przewieziony do siedziby PUBP w Siedlcach przy ul. Piłsudskiego i zamordowany. Jego ciało leżało na tzw. Wygonie Starowiejskim (obecnie ul. I Brygady Legionów), czy bracia Wacław i Stanisław Chacińscy z Karcz, którzy zostali zamordowani razem z A. Wierzejskim. Ich ciała zostały znalezione na polu księżowskim przy ul. Starowiejskiej. Z narzuconą przez Moskwę władzą komunistyczną nie pogodził się kpr. pchor. Czesław Moskwiak „Silny”- dowódca patrolu NSZ w oddziale kpt. Jerzego Wojtkowskiego „Drzazga”, który w biały dzień, w maju 1945 r. opanował posterunek MO w Zbuczynie, rozbrajając milicjantów.  W wyniku zakrojonej akcji przez grupę operacyjną funkcjonariuszy z PUBP Siedlce, Czesław Moskwiak w trakcie przebijania się z domu swojej babki został zabity 25 czerwca 1945 r. W chwili śmierci miał 22 lata.
W okresie Polski Rzeczpospolitej Ludowej Zbuczyn był siedzibą Gminnej Rady Narodowej. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego. W wyniku reformy administracyjnej od 1 stycznia 1999 r. Zbuczyn należy do powiatu siedleckiego i województwa mazowieckiego. 1 stycznia 2004 r. zmieniono nazwę miejscowości  Zbuczyn Poduchowny na Zbuczyn. Nawiązując do historii miejscowości i tradycji lokalnej w 2010 r. został opracowany przez Roberta Szydlika – regionalistę i heraldyka projekt herbu, flagi i pieczęci gminy Zbuczyn, który w styczniu 2011 r. został pozytywnie zaopiniowany przez Komisję Heraldyczną przy MSWiA. 8 kwietnia 2011 r. Rada Gminy Zbuczyn na sesji przyjęła uchwałę w sprawie herbu, flagi i pieczęci.

Opracował:
dr Wiesław Charczuk
historyk dziejów najnowszych

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Literatura:

1.S. Wojciechowski, Zasiedlenie szlacheckie w województwie lubelskim w II poł. XVI w., „Rocznik Lubelski”, t. X, 1967.

2.S. Litak, Formowanie sieci parafialnej w Łukowskiem od końca XVI w., „Roczniki Humanistyczne, t. XII, z. 2, 1964.

3.Siedlce 1448-1995, pod red. nauk. E. Kospath-Pawłowskiego, Siedlce 1996.

4.Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. B. Chlebowski, t. XIV, Warszawa 1895.

5.S. Kuraś, Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu, Dzieje Lubelszczyzny, t. III, Warszawa 1983.

6.Powiat siedlecki, pod red. Cz. Górskiego, Siedlce 1935.

7.Powstanie styczniowe na południowym Podlasiu, pr. zb. pod red. A. Kołodziejczyka, Węgrów-Warszawa 1994.

8.W. Charczuk, Formacje zbrojne Obozu Narodowego na południowym Podlasiu w latach 1939-1947, Siedlce 2003.

9.W. Charczuk, Dzieje Ochotniczej Straży Pożarnej w Zbuczynie (1916-2006), Siedlce 2010.

10.J. Ch. Pasek, Pamiętniki, wyd. W. Czapliński, Wrocław 1968.

11.T. Krawczak, W szlacheckim zaścianku, Siedlce-Warszawa 1993.

12.S. Herbst, Z dziejów wojskowych powstania kościuszkowskiego 1794 roku, Warszawa 1983.

13.N. Kondraciuk, Wieś Zbuczyn w latach 1918-1939, Siedlce 1996 (praca mgr obroniona na Wydziale Humanistycznym Wyższej Szkoły Rolniczo-Pedagogicznej obecnie Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach).

14.A. Zawadzka, Szkoła siedlecka w okresie okupacji hitlerowskiej 1939-1944, Warszawa 1986.

15.Z nieznanej przeszłości Białej i Podlasia, oprac. nauk. T. Wasilewski i T. Krawczak, Biała Podlaska 1990.

16.J. Zathey i J. Reichan, Indeks studentów Uniwersytetu Krakowskiego 1400-1500, Wrocław 1974.